DE LAATSTE KOORDDANSER IN ARMENIË
Vardan Hovhannisyan, Arman Yeritsyan, Inna Sahakyan, Armenië, VS, Japan, 2009, kleur, video, 54 min
De laatste koorddanser in Armenië gaat in premiere op het International Documentary Festival Amsterdam (IDFA).

Ooit waren ze de beroemdste koorddansers van Armenië. Nu zijn Zhora en Knyaz ver in de zeventig en kunnen ze alleen nog maar van die periode dromen. Met schitterende ogen vertellen de oude mannen over de goede oude tijd. De archiefbeelden bewijzen het: voor een fiets- of motorritje over het dunne koord draaiden zij hun hand niet om. “Zonder vangnet”, benadrukt de koorddanser in ruste nog maar eens tegenover de filmmaker. Het koorddansen zit al ruim driehonderd jaar in de familie en de vraag is of de volgende generatie deze kunstvorm net zo enthousiast oppakt. Als het aan Zhora ligt wel: hij traint zijn pleegzoon Hovsep met harde hand om de passie in hem naar boven te halen. Maar Hovsep twijfelt. Kan hij niet beter in de bouw gaan werken? De melancholische verhalen van de twee ooit zo beroemde koorddansers krijgen een extra lading door de beelden van de getalenteerde Hovsep, die koorddanst tegen een sprookjesachtig decor van Armeense bergen en een ondergaande zon. Als adoptiezoon voelt hij zich verplicht door te gaan. “Ik ben het hem verschuldigd.” Ook de wetenschap dat als hij de handdoek in de ring gooit, de eeuwenlange traditie van de Armeense koorddansersfamilie ten einde is, maakt dat hij voor een lastige keuze staat.

Na elke vertoning van de film wordt er een vraag en antwoord sessie gehouden met filmregisseur Inna Sahakyan.

De korte film Ooit stond er een boom in Pushkinstraat is tot stand gekomen in samenwerking tussen Tina Bastajian, Seda Manavoglu, Astghik Melkonyan, Lusine Davtyan en Lusine Chergeshtyan.

Net als vrijwel elke grote stad in een land dat ooit deel uitmaakte van de Sovjet-Unie, heeft ook Jerevan, de hoofdstad van Armenië, zijn eigen Pushkinstraat. De straat heeft grote bomen en monumentale gebouwen en is gelegen in het hart van het centrum. Vanaf een hoog gelegen balkon van een van die gebouwen nam Tina Bastajian in 2004 een videoclip op. De uitzoomende camera onthult de kaalslag die het resultaat is van een omvangrijk stedelijk vernieuwingsproject, dat het einde betekende van veel historische gebouwen en bewoners op drift joeg.

Voor “Ooit stond er een boom in Pushkinstraat” heeft Bastajian het shot opnieuw gefotografeerd op filmmateriaal. Vervolgens bracht ze de opname terug naar de Pushkinstraat. Bouwvakkers, voorbijgangers, mensen op weg naar werk, studie of vermaak stoppen bij de losjes langs de omheining van een bouwplaats gedrapeerde slierten 16mm-film. Met een loep kijken ze naar het gefilmde beeld. Vijf kunstenaars werkten samen met het publiek om de opname naar eigen inzicht te bewerken, gebruik makend van bleek, metalen voorwerpen en brandende sigaretten. Zo eigenen de bewoners van Jerevan zich het beeld van de straat weer toe. De sporen die het meewerkende publiek achterlaat, maken “Ooit stond een boom op Pushkinstraat” een film op het grensvlak van documentaire, ‘expanded cinema’ en een ‘memento mori’ van een stad in transitie.

THE LAST TIGHTROPE DANCER IN ARMENIA
Vardan Hovhannisyan, Arman Yeritsyan, Inna Sahakyan, Armenia, US, Japan, 2009, Colour, video, 54 min

“The Last Tightrope Dancer in Armenia” is world premier at the International Documentary Festival Amsterdam (IDFA).
The documentary tells a story current Armenia through the two of Armenia’s most celebrated tightrope dancers, both in their late seventies. The elderly men place their hopes in a teenage orphan to take over this ancient art form or face having it lost forever.

Zhora, 78-years-old, and Knyaz, 77-years-old, were once the most celebrated tightrope dancers in Armenia. Today they are the only masters who can keep this art alive against the currents of contemporary society. Envious rivals throughout their lives, they now share the same hope, that the only remaining tightrope student will continue their art. Hovsep, a 17-year-old orphan adopted by Zhora, has to decide whether to become the last tightrope dancer in a society that has abandoned both him and the art of tightrope dancing. And now, after the death of Zhora, his teacher, Hovsep’s choice has only become more difficult.

After each film there will be a Q & A session with the film’s director, Inna Sahakyan.

The short film A Tree Once Grew on Pushkin Street is realized in collaboration between Tina Bastajian, Seda Manavoglu, Astghik Melkonyan, Lusine Davtyan en Lusine Chergeshtyan.

Just like almost every large city that was once part of the Soviet Union, the Armenian capital of Yerevan has its own Pushkin Street. The street is lined with tall trees and monumental buildings, and is located in the heart of downtown. From a high balcony of one of the buildings, Tina Bastajian shot a video clip in 2004. The camera zooms out and reveals the demolition that is the result of an extensive urban renewal project, which spelled the end of many historic buildings and sent residents packing.

For “A Tree Once Grew on Pushkin Street”, Bastajian had the video converted to film stock and then brought it back to the street in question. Construction workers, passersby, people on their way to work, school, or play stop by the construction site where the unraveled 16mm film is loosely draped over a fence. With the help of a magnifying glass, they examine the film stills. Five artists collaborated together with the public to rework the footage in their own way, using bleach, metal tools and lit cigarettes. In this manner, the residents of Yerevan take back the image of the street. The traces that the participatory audience leaves behind make “A Tree Once Grew on Pushkin Street” into a film on the boundaries of documentary and expanded cinema, and a memento mori of a city in transition.

Բարձր ծառերով և ամրակառույց շենքերով է հարուստ Երևանի կենտրոնում գտնվող Պուշկինի փողոցը: 2004 թ. մի բարձրահարկ շենքի պատշգամբից Թինա Բասթաջյանը նկարահանել է քաղաքի վերակառուցման հետևանքով ավերված պատմական շենքերը, որտեղ բնակվում էին հին երևանցիները: Այնուհետև Թինա Բասթաջյանը տպել է նկարահանումը 16 մմ ժապավենի վրա և վերադարձել Պուշկինի փողոց, որտեղ շինարար բանվորները և պատահական անցնորդները դիտել են սեղանին սփռված ժապավենի հատվածները խոշորացույցով: Հինգ արվեստագետ աշխատել են ժողովրդի հետ, որպեսզի վերակենդանացնեն իրենց հարազատ փողոցի պատկերը` գունազրկիչ նյութերի, մետաղյա իրերի և ծխախոտի մնացորդների օգնությամբ: Մասնակից հանդիսատեսի թողած հետքերը դարձնում են «Մի ծառ կար առաջ Պուշկինի փողոցում» ֆիլմն այնպիսին, որ գտնվում է վավերագրականի և ընդարձակ կինոյի սահմաններում և քաղաքի անցումային շրջանի memento mori կարելի է համարել: